Μάθημα XXII - Προτροπές προς τους Ρωμαίους

Imitēmur nostros Brutos, Camillos, Decios, Curios, Fabricios, Scipiōnes, innumerabiles alios qui hanc rem publicam stabilivērunt; quos equidem in deōrum immortalium coĕtu ac numero repōno. Amēmus patriam, pareāmus senatui, consulāmus bonis; praesentes fructus neglegāmus, posteritātis gloriae serviāmus; id esse optimum putēmus, quod est rectissimum; sperēmus quae volumus, sed ferāmus quod acciderit; arbitrēmur denique corpus virōrum fortium magnorumque hominum esse mortāle, animi vero motus et virtūtis gloriam sempiternam esse.

ΚΕΙΜΕΝΟ	ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
Imitēmur nostros Brutos,	Ας μιμούμαστε τους δικούς μας Βρούτους,
Camillos, Decios,	Κάμιλλους, Δέκιους,
Curios, Fabricios, Scipiōnes,	Κούριους, Φαβρίκιους, Σκιπίωνες,
innumerabiles alios	αμέτρητους άλλους
qui stabilivērunt hanc rem publicam ;	οι οποίοι στερέωσαν αυτή την πολιτεία*
quos equidem repōno	Αυτούς βέβαια εγώ (τους) τοποθετώ
in coĕtu ac numero	ανάμεσα
immortalium deōrum.	στους αθάνατους θεούς.
Amēmus patriam,	Ας αγαπάμε την πατρίδα,
pareāmus senatui,	ας υπακούμε στη Σύγκλητο,
consulāmus bonis;	ας φροντίζουμε για τους καλούς πολίτες*
neglegāmus praesentes fructus,	ας αδιαφορούμε για τα τωρινά κέρδη,
serviāmus gloriae posteritātis;	ας υπηρετούμε τη δόξα του μέλλοντος*
putēmus esse optimum id,	ας θεωρούμε ότι είναι άριστο αυτό,
quod est rectissimum;	που είναι το πιο σωστό*
sperēmus quae volumus,	ας ελπίζουμε αυτά που θέλουμε,
sed ferāmus	αλλά ας υπομένουμε
quod acciderit;	ό,τι θα έχει συμβεί*
arbitrēmur denique	ας πιστεύουμε τέλος
corpus fortium virōrum	ότι το σώμα των γενναίων ανδρών
magnorumque hominum	και των μεγάλων ανθρώπων
esse mortāle,	είναι θνητό,
motus vero animi	οι δυνάμεις όμως της ψυχής
et gloriam virtūtis esse sempiternam.	και η δόξα της ανδρείας ότι είναι αιώνια.

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ

imitēmur:α’ πληθ. υποτ. ενεστ. του αποθετικού ρ.imitor, 1 (= μιμούμαι), imitor, imitatus sum, imitatum, imitari.

(Τα αποθετικά δανείζονται από την Ε.Φ τα εξής):

Μετοχή Ενεστώτα: imitans

Υποτακτική Μέλλοντα: imitaturus,a,um sim…

Απαρέμφατο Μέλλοντα: imitaturum, am, um esse/ imitaturos,as,a esse

Μετοχή Μέλλοντα: imitaturus,a,um

Σουπίνο: imitatum, imitatu

Γερούνδιο: imitandi, imitando, imitandum, imitando.)

ΕΝΣ     : imitemur

ΠΡΤ     : imitaremur

ΜΕΛΛ   : imitaturi simus

ΠΡΚ       imitati simus

ΥΠΡ       imitati essemus

Σ.Μ                  -

nostros:αιτ. πληθ. αρσ. της κτητικής αντωνυμίας α’ προσώπου για πολλούς κτήτορεςnoster, nostra, nostrum  (= ο δικός μας, η δική μας, το δικό μας).

Brutos:αιτ. πληθ. αρσ. του ουσιαστικού β’ κλίσης Brutus –i (= ο Βρούτος)

Camillos:αιτ. πληθ. αρσ. του ουσιαστικού β’ κλίσης Camillus –i (= ο Κάμιλλος).

Decios:αιτ. πληθ. αρσ. του ουσιαστικού β’ κλίσης Decius, –ii, (–i) (= o Δέκιος).

Curios:αιτ. πληθ. αρσ. του ουσιαστικού β’ κλίσης Curius, –ii, (–i) (= ο Κούριος).

Fabricios:αιτ. πληθ. αρσ. του ουσιαστικού β’ κλίσης Fabricius, –ii, (–i) (= ο Φαβρίκιος).

Scipiōnes:αιτ. πληθ. αρσ. του ουσιαστικού γ’ κλίσης Scipio, –ōnis (= ο Σκιπίωνας).

** Τα κύρια ονόματα κανονικά δε σχηματίζουν πληθυντικό αριθμό. Εδώ χρησιμοποιείται γιατί αναφέρεται σε ένα πλήθος προσώπων που έχουν παρόμοιες αρετές με αυτές των αντίστοιχων Βρούτου-Κάμιλλου-Δέκιου-Κούριου-Φαβρίκιου.

*** Decius, Curius, Fabricius: Ως κύρια ονόματα υπερδισύλλαβα σε ius σχηματίζουν: τη γενική ενικού σε ii / i, και την αφαιρετική ενικού σε i.

• Decius Curius Fabricius

Decii,i             Curii, i             Fabricii, i

Decio               Curio               Fabricio

Decium            Curium            Fabricium

Deci                Curi                 Fabrici

Decio               Curio               Fabricio

innumerabiles: αιτ. πληθ. αρσ. του τριτόκλιτου επιθέτου innumerabilis, –is, –e  (= αμέτρητος). Προσοχή: Δεν έχει παραθετικά γιατί δηλώνει κάτι απόλυτο.

• Innumerabilis innumerabiles

Innumerabilis                        innumerabilium

Innumerabili              innumerabilibus

Innumerabilem          innumerabiles

Innumerabilis             innumerabiles

Innumerabili               innumerabilibus

alios:αιτ. πληθ. αρσ. της αόριστης επιθετικής αντωνυμίας (ή αντωνυμικού επιθέτου)alius, alia, aliud (= άλλος, –η, –ο).

** Κλίνεται όπως το δευτερόκλιτο επίθετο αλλά στη γενική και δοτική ενικού σχηματίζεται σε ius,i

• alius alia aliud

alius                 alius                 alius

alii                    alii                    alii

alium               aliam               aliud

alio                  alia                  alio

alii                    aliae                alia

aliorum            aliarum            aliorum

aliis                  aliis                  aliis

alios                 alias                 alia

-

aliis                  aliis                  aliis

qui:ονομ. πληθ. αρσ. της αναφορικής αντωνυμίαςqui ,  quae ,  quod (= ο οποίος, –α, –ο).

hanc:αιτ. ενικ. θηλ. της δεικτικής αντωνυμίας hic ,  haec ,  hoc (= αυτός, –ή, –ό).

hic             hi	haec           hae	hoc           haec
huius        horum	huius          harum	huius        horum
huic          his	huic            his	huic          his
hunc         hos	hanc            has	hoc            haec
-	-                    -	-                -
hoc           his	hac              his	hoc            his

rem:αιτ. ενικ. θηλ. του ουσιαστικού ε’ κλίσηςres ,  rei (= το πράγμα).

            res       res

            rei        rerum

            rei        rebus

            rem      res

            res       res

            re         rebus

publicam:αιτ. ενικ. θηλ. του δευτερόκλιτου επιθέτου publicus , – a , – um (= δημόσιος). Δεν έχει παραθετικά γιατί δηλώνει κάτι απόλυτο. Η συνεκφορά res publica δεν έχει πληθυντικό αριθμό.

(res publica= η πολιτεία).

stabiliv ē runt:γ’ πληθ. οριστ. παρακ. ενεργ. φωνής του ρ. stabilio, 4 (= στερεώνω). Stabilio, stabilivi, stabilitum, stabilire.

ΕΝΣ                 stabiliunt

ΠΡΤ                 stabiliebant

ΜΕΛΛ              stabilient

ΠΡΚ                stabiliverunt/ stabilivere

ΥΠΡ                stabiliverant

Σ.Μ                  stabiliverint.

quos:αιτ. πληθ. αρσ. της αναφορικής αντωνυμίαςqui ,  quae ,  quod (= ο οποίος, –α, –ο).

qui                   qui

quius               quorum

cui                   quibus

quem               quos

            -

quo                  quibus

*Η αναφορική αντωνυμία ή το αναφορικό επίρρημα που αναφέρονται στα προηγούμενα, στην αρχή πρότασης και μετά από ισχυρό σημείο στίξης ισοδυναμούν με δεικτική αντωνυμία και δεικτικό επίρρημα. Εισάγουν κύρια πρόταση εφόσον δεν υπάρχει άλλη κύρια. quos= eos

equidem:βεβαιωτικό επίρρημα (= (εγώ) βέβαια/ ego+quidem).

in:πρόθεση συντασσόμενη (εδώ) με αφαιρετική (= σε).

de ō rum:γεν. πληθ. αρσ. του ουσιαστικού β’ κλίσηςdeus , – i (= ο θεός).

deus                            dei, dii, di

dei, dii,di                      deorum

deo                              deis, diis, dis

deum                           deos

deus & dive                 dei, dii, di

deo                              deis,diis, dis.

immortalium: γεν. πληθ. αρσ. του τριτόκλιτου επιθέτου immortalis, –is, –e  (= αθάνατος).Δεν έχει παραθετικά γιατί δηλώνει κάτι απόλυτο.

co ĕ tu:αφαιρ. ενικ. αρσ. του ουσιαστικού δ’ κλίσης coetus , – us (= «η χορεία», η συνάθροιση).

Coetus             coetus

Coetus             coetuum

Coetui              coetibus

Coetum           coetus

Coetus             coetus

Coetu              coetibus

ac:συμπλεκτικός σύνδεσμος (= και).

numero:αφαιρ. ενικ. αρσ. του ουσιαστικού β’ κλίσηςnumerus , – i (= ο αριθμός)

rep ō no:α’ ενικ. οριστ. ενεστ. ενεργ. φωνής του ρ. repono, 3 (= τοποθετώ). Repono-reposui-repositum-reponere.

ΕΝΣ                 repono

ΠΡΤ                 reponebam

ΜΕΛΛ              reponam

ΠΡΚ                reposui

ΥΠΡ                reposueram

ΣΜ                   reposuero

Amēmus: α’ πληθ. υποτ. ενεστ. ενεργ. φωνής του ρ. amo, 1 (= αγαπώ).

patriam:αιτ. ενικ. θηλ. του ουσιαστικού α’ κλίσης patria , – ae (= η πατρίδα).

pare ā mus:α’ πληθ. υποτ. ενεστ. ενεργ. φωνής του ρ.pareo, 2 (= υπακούω). Pareo-parui-paritum-parere.

ΕΝΣ                 pareamus

ΠΡΤ                 pareremus

ΜΕΛΛ              parituri simus

ΠΡΚ                paruerimus

ΥΠΡ                paruissemus

ΣΜ                   -

sen ā tui:δοτ. ενικ. αρσ. του ουσιαστικού δ’ κλίσηςsen ā tus , – us (= η Σύγκλητος).

Senatus

senatus                       Δε σχηματίζει πληθυντικό ως περιληπτικό.

senatui           

senatum         

senatus          

senatu            

consul ā mus:α’ πληθ. υποτ. ενεστ. ενεργ. φωνής του ρ.consulo, 3 (= φροντίζω). Consulo- consului- consultum- consulere.

ΕΝΣ                 consulamus

ΠΡΤ                 consuleremus

ΜΕΛΛ              consulturi simus

ΠΡΚ                consuluerimus

ΥΠΡ                consuluissemus

ΣΜ                   -

bonis:δοτ. πληθ. αρσ. του δευτερόκλιτου επιθέτουbonus , – a , – um (= καλός). ΣΥΓΚΡ.: melior, –ior, –ius ΥΠΕΡΘ.: optimus, –a, –um·

(ως ουσ. boni, –ōrum: οι καλοί πολίτες).

praesentes: αιτ. πληθ. αρσ. της μετοχής ενεστ. του ρ. praesum (σύνθετο τουsum), praefui, – , praeesse  (= προηγούμαι, είμαι μπροστά).

fructus:αιτ. πληθ. αρσ. του ουσιαστικού δ’ κλίσηςfructus , – us (= η ωφέλεια, το κέρδος).

Praesens         fructus                        praesentes      fructus

Praesentis       fructus                        praesentium    fructuum

Praesenti         fructui                          praesentibus   fructibus

Praesentem     fructum                       praesentes /is fructus

Praesens         fructus                         praesentes      fructus

Praesenti         fructu                           praesentibus   fructibus.

neglegāmus: α’ πληθ. υποτ. ενεστ. ενεργ. φωνής του ρ. neglego/negligo, 3 (= αδιαφορώ).

Neglego-neglexi-neglectum-neglegere

ΕΝΣ     neglegamus

ΠΡΤ     neglegeremus

ΜΕΛΛ   neglecturi simus

ΠΡΚ    neglexerimus

ΥΠΡ    neglexissemus

ΣΜ       -

posteritātis: γεν. ενικ. θηλ. του ουσιαστικού γ’ κλίσηςposteritas, posteritātis  (= το μέλλον).

Κανονικά δε σχηματίζει πληθυντικό αριθμό.

Posteritas

Posteritatis

Posteritati

Posteritatem

Posteritas

Posteritate.

gloriae:δοτ. ενικ. του θηλ. ουσιαστικού α’ κλίσηςgloria , – ae (= η δόξα).

servi ā mus:α’ πληθ. υποτ. ενεστ. ενεργ. φωνής του ρ.servio, 4 (= υπηρετώ). Servio-servivi,servii- servitum-servire.

ΕΝΣ                 serviamus

ΠΡΤ                 serviremus

ΜΕΛΛ              servituri simus

ΠΡΚ                servi(v)erimus

ΥΠΡ                servi(v)issemus

ΣΜ

id:αιτ. ενικ. ουδ. της δεικτικής επαναληπτικής αντωνυμίας is , ea , id (= αυτός, –ή, –ό).

esse:απαρ. ενεστ. του βοηθητικού ρ.sum ,  fui , – ,  esse (= είμαι, υπάρχω)

optimum:αιτ. ενικ. ουδ. του δευτερόκλιτου επιθέτουoptimus , – a , – um(υπερθ. τουbonus , – a , – um) (= άριστος). ΣΥΓΚΡ.: melior, –ior, –ius ΥΠΕΡΘ.: optimus, –a, –um.

putēmus: α’ πληθ. υποτ. ενεστ. ενεργ. φωνής του ρ. puto, 1 (= νομίζω). Puto-putavi-putatum-putare

ΕΝΣ                 putemus

ΠΡΤ                 putaremus

ΜΕΛΛ              putaturi simus

ΠΡΚ                putaverimus

ΥΠΡ                putavissemus

ΣΜ                   -

quod:ονομ. ενικ. ουδ. της αναφορικής αντωνυμίας qui ,  quae ,  quod (= ο οποίος, –α, –ο).

est:γ’ ενικ. οριστ. ενεστ. του βοηθητικού ρ. sum ,  fui , – ,  esse (= είμαι, υπάρχω).

rectissimum:ονομ. ενικ. ουδ. του δευτερόκλιτου επιθέτουrectissimus , – a , – um(υπερθ. τουrectus , – a , – um) (= ο πιο σωστός). ΣΥΓΚΡ.: rectior, –ior, –ius ΥΠΕΡΘ.: rectissimus, –a,–um.

sperēmus: α’ πληθ. υποτ. ενεστ. ενεργ. φωνής του ρ. spero, 1 (= ελπίζω).

ΕΝΣ                 speremus

ΠΡΤ                 speraremus

ΜΕΛΛ              speraturi simus

ΠΡΚ                speraverimus

ΥΠΡ                speravissemus

ΣΜ

quae: αιτ. πληθ. ουδ. της αναφορικής αντωνυμίας qui, quae, quod  (= ο οποίος, –α, –ο).

volumus: α’ πληθ. οριστ. ενεστ. του ανώμαλου ρ. volo  (= θέλω). Volo-volui-  -velle.

Ενεργητική Φωνή: Οριστική

ΕΝΣ: volo, vis, vult, volumus, vultis, volunt

ΠΡΤ.: volebam, volebas, volebat, volebamus, volebatis, volebant

ΜΕΛΛ: volam, voles, volet, volemus, voletis, volent

ΠΡΚ.: volui, voluisti, voluit, voluimus, voluistis, voluerunt 

ΥΠΡ.: volueram, volueras, voluerat, volueramus, volueratis, voluerant

ΣΜ.: voluero, volueris, voluerit, voluerimus, volueritis, voluerint

Υποτακτική

ΕΝΣ: velim, velis, velit, velimus, velitis, velint

ΠΡΤ.: vellem, velles, vellet, vellemus, velletis, vellent

ΜΕΛΛ.: ---

ΠΡΚ.: voluerim, volueris, voluerit, voluerimus, volueritis, voluerint

ΥΠΡ.: voluissem, voluisses, voluisset, voluissemus, voluissetis, voluissent

Προστακτική

ΕΝΣ: ---

ΜΕΛΛ: ---

Απαρέμφατο

ΕΝΣ: velle

ΜΕΛΛ: ---

ΠΡΚ: voluisse

Μετοχή

ΕΝΣ: volens, volentis

sed:αντιθετικός σύνδεσμος (= αλλά)

 

fer ā mus:α’ πληθ. υποτ. ενεστ. ενεργ. φωνής του ανώμαλου ρ.fero (= υπομένω).fero-tuli-latum-ferre.

ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ

	ΟΡΙΣΤΙΚΗ	ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ	ΠΡΟΣΤΑΚΤ.	ΑΠΑΡ.	ΜΤΧ.
ΕΝΣ	Fero Fers Fert Ferimus Fertis ferunt	Feram Feras Ferat Feramus Feratis ferant	Fer ferte	ferre	Ferens-ntis
ΠΡΤ	Ferebam Ferebas Ferebat Ferebamus Ferebatis ferebant	Ferrem Ferres Ferret Ferremus Ferretis ferrent
ΜΕΛΛ	Feram Feres Feret Feremus Feretis ferent	Laturus   sim a,um       sis                sit laturi       simus ae, a       sitis                sint	Ferto Ferto Fertote ferunto	Laturum am,um esse laturos as,a     esse	Laturus,a,um
ΠΡΚ	tuli	tulerim			tulisse
ΥΠΡ	tuleram	tulissem
ΣΜ	tulero
					ΣΟΥΠΙΝΟ Latum Latu ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ Ferendi Ferendo Ferendum ferendo

                                               

ΜΕΣΗ ΦΩΝΗ

	ΟΡΙΣΤΙΚΗ	ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ	ΠΡΟΣΤΑΚΤ	ΑΠΑΡ	ΜΤΧ
ΕΝΣ	Feror Ferris Fertur Ferimur Ferimini feruntur	Ferar Feraris Feratur Feramur Feramini ferantur	Ferre ferimini	feri
ΠΡΤ	Ferebar Ferebaris Ferebatur Ferebamur Ferebamini ferebantur	Ferrer Ferreris Ferretur Ferremur Ferremini ferrentur
ΜΕΛΛ	Ferar Fereris Feretur Feremur Feremini ferentur		Fertor Fertor feruntor	Latum iri
ΠΡΚ	Latus        sum a,um          es                   est lati             sumus ae, a           estis                    sunt	Latus       sim a,um        sis                 sit lati         simus ae,a      sitis              sint		Latum am, um esse Latos,as a esse	Latus,a,um
ΥΠΡ	Latus        eram a,um         eras                  erat lati             eramus ae, a          eratis                   erant	Latus    essem a,um     esses              esset lati     essemus ae,a   essetis            essent
ΣΜ	Latus        ero a,um         eris                  erit lati             erimus ae, a          eritis                   erunt			Latum am, um fore Latos,as a fore
					ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΟ Ferendus-a-um

quod:ονομ. ενικ. ουδ. της αναφορικής αντωνυμίας qui ,  quae ,  quod (= ο οποίος, –α, –ο).

accident:γ’ ενικ. οριστ. συντ. μέλλ. ενεργ. φωνής του απρόσωπου ρ.accidit(ad+cado),accidit, – ,accidere3 (= συμβαίνει).

arbitr ē mur:α’ πληθ. υποτ. ενεστ. του αποθετικού ρ.arbitror, 1 (= νομίζω, πιστεύω).

(Τα αποθετικά δανείζονται από την Ε.Φ τα εξής):

Μετοχή Ενεστώτα: arbitrans

Υποτακτική Μέλλοντα: arbitraturus,a,um sim…

Απαρέμφατο Μέλλοντα: arbitraturum, am, um esse/ imitaturos,as,a esse

Μετοχή Μέλλοντα: arbitraturus,a,um

Σουπίνο: arbitrtatum, arbitrtatu

Γερούνδιο: arbitrandi, arbitrando, arbitrtandum, arbitrando.)

ΕΝΣ                 arbitremur

ΠΡΤ                 arbitraremur

ΜΕΛΛ              arbitraturi simus

ΠΡΚ                arbitrati simus

ΥΠΡ                arbitrati essemus

ΣΜ

denique:χρονικό επίρρημα (= τέλος).

corpus:αιτ. ενικ. ουδ. του ουσιαστικού γ’ κλίσης corpus ,  corporis (= το σώμα).

Corpus            corpora

Corporis          corporum

Corpora           corporibus

Corpus            corpora

Corpus            corpora

Corpora           corporibus

vir ō rum:γεν. πληθ. αρσ. του ουσιαστικού β’ κλίσηςvir ,  viri (= ο άντρας).

Vir                    viri

Viri                   virorum

Viro                  viris

Virum               viros

Vir                    viri

Viro                  viris

fortium:γεν. πληθ. αρσ. του τριτόκλιτου επιθέτου fortis , – is , – e (= δυνατός). ΣΥΓΚΡ.: fortior, –ior, –ius ΥΠΕΡΘ.: fortissimus, –a, –um.

magnorum: γεν. πληθ. αρσ. του δευτερόκλιτου επιθέτου magnus, –a, –um  (= μεγάλος). ΣΥΓΚΡ.:maior , – ior ,–iusΥΠΕΡΘ.:maximus , – a , – um·

–que:συμπλεκτικός σύνδεσμος (= και/ εγκλιτική χρήση).

hominum:γεν. πληθ. αρσ. και θηλ. του ουσιαστικού γ’ κλίσηςhomo , – inis (= ο άνθρωπος).

esse:απαρ. ενεστ. του βοηθητικού ρ.sum ,  fui , – ,  esse (= είμαι, υπάρχω).

mort ā le:αιτ. ενικ. ουδ. του τριτόκλιτου επιθέτου mortalis , – is , – e (= θνητός). Δεν έχει παραθετικά λόγω σημασίας.

animi:γεν. ενικ. αρσ. του ουσιαστικού β’ κλίσης animus , – i (= η ψυχή).

vero:αντιθετικός σύνδεσμος (= όμως).

motus:αιτ. πληθ. αρσ. του ουσιαστικού δ’ κλίσηςmotus , – us (= η κίνηση).

motus              motus

motus              motuum

motui               motibus

motum             motus

motus              motus

motu                motibus

et:συμπλεκτικός σύνδεσμος (= και).

virt ū tis:γεν. ενικ. θηλ. του ουσιαστικού γ’ κλίσηςvirtus ,  virtūtis (= η ανδρεία).

gloriam:αιτ. ενικ. θηλ. του ουσιαστικού α’ κλίσηςgloria , – ae (= η δόξα).

sempiternam:αιτ. ενικ. θηλ. του δευτερόκλιτου επιθέτου sempiternus , – a , – um (= αιώνιος).Δεν έχει παραθετικά γιατί δηλώνει κάτι απόλυτο.

esse:απαρ. ενεστ. του βοηθητικού ρ. sum ,  fui , – ,  esse  (= είμαι, υπάρχω).